Βατοπέδι & Εκκλησιαστική Περιουσία

Tα άνθη του φτωχούλη του Θεού
"...Aλλωστε ο ίδιος ο Aγιος Φραγκίσκος θα μπορούσε να αναγνωρισθεί ως προϊόν των αντιφάσεων του καιρού του. Η διανόηση, κλεισμένη στα πανεπιστήμια, ήταν και θεωρούνταν αναπόσπαστο μέρος της εξουσίας και της αλαζονείας της. Οι πόλεμοι μαίνονταν μεταξύ οικογενειών, κομμάτων, πόλεων και κρατών. Eνα μεγάλο μέρος του δυναμικού της Δύσης αιμορραγούσε στο μέτωπο της Ανατολής. Η πρώτη οικονομική ύφεση είχε δώσει τις αναμενόμενες «στρατιές» αέργων, δηλαδή πενήτων, που φυσικά είχαν ενταχθεί στο περιθώριο ενός ιεραρχημένου κόσμου που κατά τα διανοητικά του πρότυπα δεν έβλεπε σ’ αυτούς παρά το (περιφρονημένο) αντικείμενο της φιλευσπλαχνίας του. Η λέπρα ήταν ενδημική. Οι μεγάλες εκχερσώσεις που επιχειρούσαν από έναν τουλάχιστον αιώνα δημόσιες εξουσίες και Κιστερσιανοί μοναχοί, είχαν ήδη φέρει και τα πρώτα δυσμενή αποτελέσματα στη εύθραυστη ύπαιθρο: οι διωγμένοι από το δάσος λύκοι πεινούσαν τόσο που κατασπάρασσαν ανθρώπους.
Τα κινήματα κριτικής και αντίστασης σ’ αυτήν τη συσσώρευση κρίσεων, γύρισαν γρήγορα στην αίρεση όταν δεν εκφυλίστηκαν μολυσμένα από τις ακραίες θέσεις τους. Μα κι όταν έπαιρναν πολιτικώς μορφή, όπως έγινε με τους Καθαρούς της Προβηγκίας, η καταστολή επενέβαινε γρήγορα με σιδερόφρακτους ιππότες ή με τη νεοϊδρυθείσα Ιερά Εξέταση (είχε και αυτή τον κορυφαίο της άγιο, τον Δομίνικο).
«Kοινωνικά κριτήρια»
Ο Aγιος Φραγκίσκος προσπάθησε να συνθέσει. Στον πανεπιστημιακό–θεολογικό λόγο αντέταξε την απευθείας μυστική συνομιλία με τον Θεό (ένα βήμα από την αίρεση). Στην υποκριτική φιλευσπλαχνία, αντέταξε «κοινωνικά κριτήρια», δικαίωμα στην εργασία δηλαδή και πρόβλεψη επιδομάτων, ως μέσο αναδιανομής του πλούτου. Στην κοινωνική κρίση, είδε τη ρίζα του προβλήματος: η φτώχεια δημιουργεί επικίνδυνους περιθωριακούς και μόνο η μείωσή της θα τους περιόριζε. Eτσι αγαπά τους ληστές και τον πεινασμένο λύκο. Oταν τους τρέφει, γίνονται άκακοι. Το σύνολο αυτών των λύσεων, χωρίς πάντως να παραγνωρίζει τη συνύπαρξη με την οικουμενική τάξη, δηλαδή τη θεσμοθετημένη Εκκλησία και τις πολιτικές (κοινωνικές) αρχές..."
Ν. Ε. Καραπιδάκης

Γιατί ξεκινάω, το θέμα μου για την εκκλησιαστική περιουσία με αυτόν τον "άγιο των σχησματικών", όπως θα λέγανε οι "ακραφνείς ορθόδοξοι";
Γιατί πριν 20 χρόνια το 1987, όταν επιχείρησε η Πολιτεία σοβαρά να ρυθμίσει το θέμα της εκκλησιαστικής περιουσίας, είχε τύχει να διαβάζω το γνωστό βιβλίο του Ν. Καζαντζάκη "ο φτωχούλης του Θεού" και σκεφτόμουν πόσο διαχρονικό και διαχριστιανικό είναι αυτό το θέμα.
Το θέμα ήρθε τώρα με μεγάλη ένταση λόγω Βατοπεδίου, αλλά και Μονής Τοπλού στην Κρήτη. Οριμένοι μέμφονται τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, επειδή δεν πήρε ακόμα θέση γι αυτά.(Όσοι προσδοκούμε ανανέωση της λεγόμενης "επίσημης" Εκκλησίας, ίσως να περιμένουμε από αυτόν πολλά, και να μη μπορεί να τα δώσει με τις ισχύουσες ισορροπίες στο εσωτερικό της Ιεραρχίας).
Η αλήθεια είναι ότι και οι δυο μονές ανήκουν σε άλλες ομόδοξες εκκλησίες και ίσως να μην ήταν πρέπον να αναμειχθεί, μέσα στο θόρυβο.
Όμως, θα μπορούσε να πράξει... Ας πούμε να εισηγηθεί επανεξέταση του θέματος της εκκλ. περιουσίας στην Ιερά Σύνοδο, καθώς παρόμοιες με τις παραπάνω υποθέσεις απασχολούν συνεχώς, αλλά και πρόσφατα και την "Εκκλησία της Ελλάδος"...
Η ιστορία έχει κολλήσει όμως δυστυχώς στο 1987.
Το γεγονός ότι κάποια ποσά διατίθενται από την Εκκλησία σε κοινωνικούς σκοπούς, είναι θετικό, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα, όπως δεν έλυσε το πρόβλημα η φιλανθρωπία τον καιρό του Φραγκίσκου της Ασίζης.
Αναγνωρίζω ότι το θέμα χρειάζεται διάθεση για ρήξη και δεν είναι εύκολο. Τα διάφορα που βγήκαν στον αέρα για τη διαχείρηση της εκκλ. περιουσίας της μητροπόλης Θηβών , εγώ -προς το παρόν- ως προκαταβολική πίεση κύκλων την βλέπω.
Μόλις κάτι άρχισε να ψελλίζει, "Έχουμε Μακαριότατε ράματα και για τη γούνα σου" , του είπαν. "Πρόσεξε! "
(Δεν μπορεί θα είχε πάρει έκταση το θέμα, αν υπήρχαν αρκετές αποδείξεις.. Μπορεί να προστατεύεται ίσως από μερικούς ο Ιερώνυμος, από την άλλη όμως οι οπαδοί του "Μακαριστού" θα ήθελαν να πάρουν το αίμα τους πίσω και θα το είχαν κάνει βούκινο.. )
Η ρήξη όμως πρέπει να γίνει.
Πρώτα από όλα για το στενό όφελος της Εκκλησίας.
Επειδή ακριβώς τα πράγματα είναι έτσι, είναι πολύ εύκολο σε καταπατητές να παριστάνουν τους αδικημένους και τους ακτήμονες, δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει την νεοελληνική μαγκιά και πονηριά. Και μετά να κατηγορούν το κλειστό κύκλωμα της Ιεραρχίας που γεννά πάντα υποψίες για "λαδιές"..
Το καλύτερο πράγμα που περιλάμβανε ο νόμος Τρίτση (ενός πολιτισμικά ορθόδοξου πολιτικού), ήταν οι εκλεγμένες με την ψήφο των μελλών της Εκκλησίας διαχειριστικές επιτροπές της Εκκλ. Περιουσίας.
Η Ιεραρχία τότε δεν μπήκε καν στην ουσία της νομοθετικής ρύθμισης θεωρώντας την έξωθεν επιβολή. ( "Διοκλητιανό" είπαν τον αγωνιστή πολιτικό....)
Μήπως ήρθε η στιγμή, αυτή την ρύθμιση να την εισηγηθεί η ίδια η "επίσημη" Εκκλησία;
Μήπως ήρθε η στιγμή στα χέρια αυτών των επιτροπών, να περάσει και η μοναστηριακή περιουσία μονών που δεν έχουν μοναχούς ή έχουν ελάχιστους;
Είναι ένα μετριοπαθές μέτρο, θα μπορούσε να το αποδεχτεί και ο έξυπνος Πάπας που αγιοποίησε τον Φραγκίσκο!
Υ.Γ. 1: Έτσι θα κάνουν και το θέλημα των παπούδων μας που άφησαν περιουσίες στην Εκκλησία, ιδίως τον καιρό της Τουρκοκρατίας, γιατί δεν ξεχώριζαν εκκλησιαστική συσσωμάτωση και ευρύτερη κοινότητα.
Υ.Γ. 2: Και κάτι προσωπικό: Η στάση της ιεραρχίας το 1987 (αλλά και της πλειοψηφίας των κληρικών, θεολόγων, θεολογούντων κλπ) ήταν το τελειωτικό χτύπημα, έτσι ώστε να "φύγω" οριστικά από την Εκκλησία (17 ετών), εγώ ένα παιδί που μεγάλωσα εντός της. Για να ξαναβρώ μια σχέση με αυτή πολύ αργότερα με τον δικό μου τρόπο .