"Κώδικας Σαβοναρόλα"

Τελικά αποφάσισα να γράψω 2 λόγια για την ταινία «Κώδικας Ντα Βίντσι» που βγαίνει τώρα στους Ελληνικούς Κινηματογράφους και έχει δημιουργήσει ήδη πολλές συζητήσεις γύρω από αυτήν και το βιβλίο πάνω στο οποίο βασίστηκε.
Δεν κρύβω πως για αυτές τις αράδες που θα ακολουθήσουν έχω κι ένα προσωπικό κίνητρο:
Ήμουν μαθητής Λυκείου, όταν είχαν γίνει τα επεισόδια με αφορμή την προβολή της ταινίας του Σκορτζέζε: «Τελευταίος Πειρασμός», που ήταν βασισμένη πάνω στο βιβλίο του δικού μας Νίκου Καζαντζάκη.
Εκείνο τον καιρό διάβαζα πολύ αυτόν τον συγγραφέα, ξεκινώντας από τον «Φτωχούλη του Θεού», έργο που αναφέρεται στην ζωή του Αγίου Φραγκίσκου. Τα βιβλία μάλιστα τα δανειζόμουν από την βιβλιοθήκη του σχολείου μου. Έχοντας διαβάσει τον «Τελευταίο Πειρασμό», έβλεπα εντελώς ανόητη όλη εκείνη την φασαρία των παρα-εκκλησιαστικών οργανώσεων που είχε μάλιστα από την ανοχή έως και την κάλυψη της εκκλησιαστικής ιεραρχίας.
«Δεν είναι δυνατόν, να μην αντιλαμβάνονται ποίος είναι ο τελευταίος πειρασμός;», σκεφτόμουν..
(Τα περί λεπτών δογματικών διαπιστώσεων επί του εδάφους της Χριστολογίας, δεν αφορούν ένα λογοτεχνικό έργο, αφού ο συγγραφέας του δεν παρέδωσε μια «Ομολογία Πίστεως», αλλά ένα φιλοσοφικό στοχασμό με μυθιστορηματικό περίβλημα.)
Πάνω στον Σταυρό, ο Θεός που έγινε Άνθρωπος, αυτός που λέει προς στιγμήν ενώπιον όλων, «Πατέρα να το πιω αυτό το ποτήρι;», αναλογίζεται κάποια από τα βασικά δεδομένα της ανθρώπινης μοίρας.
Να ερωτευτεί για παράδειγμα μια γυναίκα και να την παντρευτεί.
Μιας ανθρώπινης μοίρας που την ευλόγησε ο ίδιος ο Θεός της Βίβλου, ας θυμηθούμε το «σαρξ εκ της σαρκός μου» της Γένεσης.
Όλο αυτή η διήγηση δεν είναι τίποτα άλλο δηλαδή, παρά ένας "πειρασμός".
Την ανθρώπινη μοίρα ο συγγραφέας «ζυγιάζει» δια του Ιησού σε σχέση με την υπέρτατη θυσία Του, που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η μυθιστορηματική αυτή πλοκή που γίνεται γύρω από το πρόσωπο του Χριστού, δεν δείχνει τίποτ’ άλλο, παρά μια βαθιά αποδοχή του ανθρώπινου, το οποίο ωστόσο μπορεί, αν το θελήσει, να γίνει «μια βολίδα προς τον Ουρανό»...
Με πόνο βέβαια και πένθος για αυτά από τα οποία χωρίζεται...
(Κάποια στιγμή οι «άνθρωποι της Εκκλησίας» θα πρέπει να σκεφτούν ότι ο Χριστός δεν χάρισε το πρόσωπο του μόνο σε αυτούς, αλλά σε όλον τον Κόσμο. Όταν το πρόσωπο του Χριστού «διακινεί» πράγματα και συναισθηματικά και λογικά σε πολλούς ανθρώπους, δεν μπορεί να μπαίνει αυτόματα σε καταναγκασμούς και εξωτερικά καλούπια, γιατί έτσι καταστρέφεται «η αλήθεια της συνάντησης». Ας αποχτήσουν κάποτε αυτοί οι άνθρωποι την σοφία που σαν καταστάλαγμα αφήνει πίσω της η ιστορία 2000 χρόνων «ευαγγελισμού της οικουμένης».)

Ξαναγυρνώντας στις ενθυμήσεις μου, ξαναζώ την ένταση που βίωνα εκείνες τις μέρες. Όταν οι παραεκκλησιαστικοί, συνεπικουρούμενοι και από κάποιους παπάδες, προσπαθούσαν να ματαιώσουν την προβολή της ταινίας. Γιατί έλεγε ότι ο άνθρωπος δεν είναι «μηχανάκι» και οι ίδιοι ήταν «μηχανάκια», έστω και «χριστιανικά» κουρδισμένα…
Αυτή ήταν η για μένα η βαθύτερη αιτία του ζήλου τους.
Απέναντι σε αυτό το συρφετό επαναστάτησα και ήθελα ενδεικτικά να πάω να παρακολουθήσω την ταινία, όταν αυτοί όλοι θα ήταν απέξω φωνάζοντας. Να διαρρήξω έτσι κάθε σχέση μαζί τους. Εγώ που πριν δυο χρόνια ήμουν ένα «καλό κατηχητόπουλο»…
Κι όλα αυτά ήταν η απαρχή μιας πρόσκαιρης απομάκρυνσης μου από την Εκκλησία, την οποία συνάντησα αρκετά χρόνια μετά, μέσα από δαιδαλώδεις δρόμους, θέλω να πιστεύω με ωριμότητα.
(Και να μνημονεύσω ξανά τον κοιμηθέντα προσφάτως καθηγητή Νίκο Ματσούκα, που ανάμεσα στα άλλα τεκμηρίωσε την Ορθόδοξη Χριστιανική προέλευση του στοχασμού του Νίκου Καζαντζάκη.)

Τώρα βέβαια η επίσημη εκκλησία πήρε αρκετές αποστάσεις από τις κραυγές. Ίσως την βοήθησε και η φύση του λογοτεχνήματος και της ταινίας. (Αλήθεια γιατί να μην σταματήσει την προβολή του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών»…)
Ωστόσο όμως η Εκκλησιατική Ιεραρχία- παρά τον διπλωματικό της ελιγμό- έχασε την ευκαιρία να θεολογήσει ουσιαστικά πάνω σε ένα θέμα που είχε την προσοχή του Κόσμου…
Εντύπωση επίσης προκαλεί το γεγονός ότι πάρα πολλοί θεολόγοι και ιερείς που καλούνται από τα ΜΜΕ, δείχνουν με την στάση τους ότι φοβούνται τελικά την ταινία.
Άκουγα τον συνήθως «ριζοσπάστη» θεολόγο Μουστάκη, να μιλά «για το κεφάλαιο που θέλει να μας κάνει όλους πολτό, χωρίς ρίζες και πολιτιστικές αναφορές» κτλ κτλ.
Και σκέφτηκα. «Έχει πλάκα: Ένα πόνημα που αναπαράγει και ενοποιεί διάφορες χιλιοειπωμένες θεωρίες συνωμοσίας (βλέπε το «εκκρεμές του Φυκώ» του Ουμβέτου Έκο), αντιμετωπίζεται με συνωμοσιολογικό τρόπο και από τους Ορθοδόξους.
Χωρίς να σκεφτεί κανείς σοβαρά από τους συμπαριστάμενους, που μπορεί να εδράζονται οι θεωρίες συνωμοσίας, ένθεν και ένθεν και πως γίνονται πιστευτές και να «πουλάνε».
Πουλάνε γιατί ανταποκρίνονται σε πραγματικές κοινωνικές καταστάσεις.
- Στην απογοήτευση του κόσμου από την Ιστορία. (Τόσοι αιώνες κοινωνικών κινημάτων και ξαναγυρίσαμε πάλι σε μια παγκόσμια αυτοκρατορία που διαχειρίζεται την ανθρωπότητα με φοβερό κυνισμό; «Μήπως κάποιο λάκκο έχει φάβα;» Μήπως υπάρχει κάποιο μυστικό σχέδιο βάσει του οποίου όλοι κινούμαστε σαν πιόνια;)
- Στην απαξίωση κάθε «δεδομένης αλήθειας», γιατί όχι και του Χριστιανισμού. Ζούμε στην εποχή του «Μαιρισμού», όπως λένε οι κοινωνιολόγοι της θρησκείας. (Από την «θρησκεία της Μαίρυ». Όταν ρωτήσανε κάποτε μια Μαίρυ σε ποια θρησκεία πιστεύει, είπε στην δική μου, την «θρησκεία της Μαίρυ» και αυτό θεωρήθηκε ότι ανταποκρίνεται γενικότερα στο σημερινό θρησκευτικό προφίλ του δυτικού ανθρώπου)
- Στην επικράτηση ως κυρίαρχης ιδεολογίας, «της θρησκείας της Επιστήμης». Όσο αντιφατικό και αν ακούγεται, όσο και να συναντά σήμερα την κριτική. Η « θρησκεία της Επιστήμης», ως η τελευταία θρησκεία, έχει μεγαλύτερη επιρροή από την κάθε άλλη, όχι στο τι δηλώνει κανείς, αλλά στον πυρήνα της σκέψης μας. Δεν είναι τυχαίο που το αρχέτυπο του επιστήμονα ο Ντα Βίντσι, είναι κεντρικό πρόσωπο σε αυτή την ιστορία.
- Στο στέγνωμα του κόσμου από συναισθήματα και στην εξάρτηση του από «συναισθηματικά βοηθήματα». «Η Ωραιότερη (κατά Χόλυγουντ) Ιστορία του Κόσμου» μπορεί τελικά να γίνει ένα λαβ- στόρυ Μαγδαληνής – Ιησού.
- Και να μην ξεχάσουμε και κάποια εμφανή ιστορικά δεδομένα. Για παράδειγμα η "Όπους Ντέι", η οποία όντως είναι μια συνωμοτική οργάνωση που βοήθησε να μην βλαστήσει η Θεολογική Αναγέννηση στον χώρο του Καθολικισμού.


Απέναντι σε αυτά τα σημεία η Ορθοδοξία μπορεί να θεολογήσει.



ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Το Βίντσι του Ντα Βίντσι.

Βίντσι στα παιδικά μου χρόνια σε ένα νησί κάπου στην Ενδοχώρα, λέγανε οι εργάτες του λιμανιού, το γερανό που ανύψωνε τα εμπορεύματα και τα έβαζε στα αμπάρια των Μότορ Σίπ. Ποιός ξέρει, ίσως να έλκει το όνομά του από τον πολυεπιστήμονα Ντα Βίντσι...

Έχω στο μυαλό μου να γράψω κάτι για τον "κώδικα Ντα Βίντσι" και τις αντιδράσεις που ξεσηκώνει Πανευρωπαϊκά αλλά και στη χώρα μας...
Για να σας προϊδεάσω, θα αναφέρεται στα πρότερα βιώματα μου του "Τελευταίου Πειρασμού"
(Δεν συγκρίνω τον Καζαντζάκη με τον Νταν Μπράουν σε σχέση με τη δύναμη του στοχασμού τους, αλλά υπάρχει μια συσχέτιση στην αντιμετώπιση των έργων τους από πολλούς "Χριστιανούς" ).
Θα αναφέρεται επίσης στις διάφορες θεωρίες συνωμοσίας που αναπαράγει το βιβλίο και τον συνωμοσιολογικό τρόπο που το αντιμετωπίζουν πολλοί "ορθόδοξοι".
Θα αναφέρεται στις αιτίες που κάνουν τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι τέτοια μυθιστορήματα είναι κοντά στην πραγματικότητα:
Για παράδειγμα η "Όπους Ντέι", είναι μια συνωμοτική οργάνωση που βοήθησε πολύ να περιοριοριστεί η "Άνοιξη της Β' Βατικανής συνόδου" στους κόλπους του Καθολικισμού και των κύρηγμα της Θεολογίας της Ελπίδας των επισκόπων - μαρτύρων της Λατινικής Αμερικής.
Θα μιλήσω επίσης για το ότι η Εκκλησιατική Ιεραρχία- παρά τον διπλωματικό της ελιγμό- έχασε την ευκαιρία να θεολογήσει ουσιαστικά πάνω σε ένα θέμα που είχε την προσοχή του Κόσμου και να δείξει την διαφορά της Ορθόδοξης προσσέγγισης- αν την ήξερε βέβαια.
Και για να μην πολυλογώ τώρα : Μου κάνει εντύπωση η επιχειρηματολογία πολλών να λένε ότι υβρίζεται, συκοφαντείται κτλ κτλ ο Χριστός με αυτή την ταινία.
Σαν να περιμένουν να αντιμετωπίζεται ο "επί ξύλου κρεμάμενος" και ο "έν ύδασιν την γην κρεμάσας" με κανόνες μικροαστικής ευγένειας και όχι με αλήθεια, την όποια αλήθεια ακόμα και αυτή που "προς κέντρα λακτίζει.."
Μια σουλουπωμένη πίστη που δεν θέλει να της σκονίζουν το τραπεζομάντηλο που από κάτω του τα έχει κρύψει όλα. Από αυτή την πίστη για μένα ακόμα και οι Λάγκτον είναι προτιμότεροι...

Με την ευκαιρία, θα ήθελα να πω και αιωνία η μνήμη για τον Καθηγητή μου της Ορθόδοξης Δογματικής Θεολογίας Νίκο Ματσούκα, που πέθανε πριν λίγες μέρες και ήταν ένας άνθρωπος που θα μπορούσε να δώσει την ορθόδοξη προσσέγγιση στο θέμα, άμα τον καλούσαν βέβαια τα ΜΜΕ, μια και οι ΠαπαΤσάκαλοι πουλάνε περισσότερο.

Αντιγράφοντας το Χόλιγουντ Σύντομα koντά σας
_________________